E sega ni ka vuni nio keda na vuvale iTaukei eda sega soti sara ni matau ena bula vakailavo.

Oqo e mai vakadinata ko Semi Tukana na iliuliu ni bisinisi na Software Factory Limited ka kaya: “E noda malumalumu tiko na iTaukei ni vanua ena wasa pasifika taucoko na vakabula kei na vakatubu ilavo”.

Eda rawa ni rawata nai lavo lelevu ia e vaka e dau waicala ga ka yali yani. E levu vei keda, me yacova tu mai nikua eda se sega tu ga ni kila na vuni veika oqo. Ena tikina qo ena dabe kina na veiwasei oqo ena nodrau mai coqa tiko e rua na itovo ni bula, sai koya na;

• Bula ni vakaitubu ilavo; kei na
• Bula ni Solesolevaki

E na sagai me vakacilavi e dua na vanua eda rawa nida dabe vakamatau kina o keda na vuvale iTaukei me rawa nida valuta na dravudravua ena gauna bolebole eda sa lako curuma tu nikua.

NA BULA NI SOLESOLEVAKI 

Oqo na bula era bula kina e liu ko ira na noda qase. Na kena dau wasei vakatautauvata na veika e rawa mai. E bula ni veirairaici kei na veikawaitaki. Na bula e utona na noda veitauriligataka nai tavi meda rawata kina na veika ena vinaka vei keda kece.

Mai na dua na koro vakaviti ni dua e lesu mai waitui ena vavana ika ka levu na kena ika, ena wasea vei ira na vuvale era tu e yasana. Ni’da takosova e dua na matani vale, eda na kacivi meda veiwaseitaka na ka lailai e tu. Na bula vaka oqo era vukei vakalevu kina na malumalumu baleta ni’ra na raici ka ra na sega sara ni guilecavi. Na bula ni solesolevaki e se bula vinaka tu e lomada na vuvale iTaukei ena gauna oqo.

Eda raica ena gauna ni oga, eda na solia na veika e tu vei keda me qaravi kina na soqo. Levu na gauna eda dau guilecava na veika baleta na noda dui vuvale, me rawa madaga na soqo. Na veimositi oqo era tugana e yaloda o ira na noda qase.

NA BULA NI VAKATUBU ILAVO 

Oqo na itovo ni bula era qai kauta mai na vavalagi ena nodra butuka mai na noda Vitia ka e se bera ni vakawakana sara vakavinaka ena noda bula.

Na itovo ni bula oqo e sa roboti vuravura tu e dai ka’da sa sega ni rawa ni leveya. Na itovo ni bula oqo e vakabulabulataka na duri taudua, na ka e nomu e sa nomu ga. Na rawa ni volitaka na ka e nomu me rawa kina na nomu tubu. Ke dua na gone e lesu mai ki wai ena vavana ika, ena volitaka na nona ika me rawa kina na nona sede. Era yavutaki kece tu ena itovo ni bula oqo na veibisinisi kece mai na volitaki baigani e gaunisala kina bisinisi ni Matanitu.

Na itovo ni bula qo ena vukea me talave kina e dua na vuvale me yacova na milioni na veika era taukena. Ko sa kana vakadodonu saraga mai ena nomu buno.

RAU SA MAI COQA 

Ena gauna eda sa bula tu kina nikua na iTaukei rau sa veicoqacoqa tu ko rau na itovo ni bula oqo.

Ni’da via vakatubu ilavo me voli kina e dua na vale, qai vuki takosova toka mai na oga ni vanua. Sega kina ni maroroi rawa kina e dua na silini. Rau sa qai veidredre tu na itovo ni bula oqo.

Na gauna eda sega ni via solia kina na noda ilavo maroroi kina soli ni Mataqali era raici keda vakaca o ira na wekada. Levu vei keda sa mai vakavure veivosaki kei na vakamosiulu ena loma ni noda vuvale. Ena so na gauna e rawa ni mai kasere sara ga kina e dua na vuvale. Ko tama e vinakata me nanumi ira na veiwekani rabailevu, ko tina e vinakata me maroroi na ilavo ena vuku ni leqa tubu koso. Ka mai basika kina na yavavala e loma ni vuvale kei na veiwekani.

E RAWA NIDA DIGIA GA E DUA? 

Kevaka eda digitaka meda muria ga na itovo ni bula nodra na noda qase, na Solesolevaki eda rawa ni bera ena bula vakailavo. Ena rawa ni rauta vakavinaka kevaka eda tiko ga ena koro vakaviti, ia ena bula ena koro lelevu sana sega toka ni veiganiti.

Kevaka eda digitaka meda sa muria vakadodonu ga na bula ni vakatubu ilavo eda rawa ni tubu kina vakavina, ia, e rawa ni seavu yani kina na noda bula ni Solesolevaki.

NA VANUA CAVA BEKA MEDA QAI DABE KINA NA VUVALE ITAUKEI? 

Era sa tiko o ira na iTaukei era sa rawati ira tiko vakavinaka ena noda Vitia.

E dua ko Semi Tukana ka vakadinata ni levu vei keda eda gadreva dina tu meda vukei.

Ni’da sarava na nodra bula na rawati ira vakavinaka e vaka era sa kuneya e dua na vanua vinaka ena kedrau i tadrua na bula ni Solesolevaki kei na bula ni tubu me vaka sa toqai toka ena i taba i cake. Na vanua oqo e sega ni vakabibi sara ena dua na yasana.

OQO ESO NAI VAKARAITAKI NI TADRUA OQO;

• Noda maroroya vakatikitiki taumada na sede ni vuvale, kevaka e levu qai gole ena soli ni veiwekani;
• Meda maroroi sede ena baqe ka me kua ni tarai me yacova na kena gauna dina;
• Na noda vosa vakadodonu vei ira na wekada ena vuku ni kerekere e dau basika mai vakawasoma;
• Meda digitaka vakamatau na soqo eda cau kina.

Sa veibolei vakalevu na bula ena gauna oqo. Sa toso cake na i sau ni veika kece eda gadreva. Sa dodonu meda raica na vuvale iTaukei e dua na vanua vinaka meda dabe kina meda rawa ni rawa ka vinaka ena gauna oqo.

Meda qaseqasetaka na kena vakayagataki nai lavo me rawa ni’da talave tani mai ena bula dravudravua.

ENA QAI TOMANI TALE ENA MACAWA KA TU MAI 

• Ko Aisea Vakaceguvinaka Volavola e cavutu mai ena koro ko Sinuvaca, Koro, Lomaiviti. Esa yabaki 32.
• E dau vakasala vei ira na itabagone, ka rauta ni 49 na udolu na lewenivanua era dau vakamuria na nona porokaramu ena monalivaliva (Facebook) ka vakatokai tiko Nai Takitaki Lailai.
• E rawata nona Bachelors Science Degree mai USP, ka rawata talega e dua na Certificate of Environmental Protection & Sustainability mai na University of Negev, Israel.
• E dau sureti talega mai na vei kabani me laki vosa ena nodra vanua ni cakacaka.
• E teitei tiko mai Sinuvaca, ka sa vola rawa e 6 na nona ivola (e-books) na “Nai Takitaki Lailai”
• E vakaitikotiko mai Wailoaloa, Nadi ka vaka kina ena nona koro mai Sinuvaca.

Feedback: avolavola91@gmail.com