Na veisusu mai nakoro e dua na veisusu totoka ni’da vak­adigova.

E vakavulici se tugani ena nona bula e dua na gone na veika yaga me rawa ni qarava kina na nona itavi.

Na veika oqo ena sega ni leqa kina na gone ena gauna sa matua mai kina. Ena rawa ni qarava vinaka kina na nona vuvale kei na nona oga.

E taura e dua na gauna balavu na veivakavulici oqo ka vakaikabaka­ba vinaka tu. Oqo ena vuku kei na yalomatua vakavanua. Eda na raica e dua na kena vakaraitaki ena nona tuberi e dua na gone tagane me kila na vakatubu lovo.

YABAKI TOLU KINA VITU

Sa keve tiko yani ena vanua ni caka lovo me laki raica tiko. Cavuti toka mai na veivosa me vaka, “rai tiko mai Tukai, dua na siga o sana caka lovo”.

E sana tekivu vakaraitaki sara tikoga vua na gone na cakacaka oqo me rawa ni kila ni oqo e dua na cakacaka ena dodonu me vakaitavi­taki koya kina.

Sa kila tiko na kena i boi kei na kena irairai. Sa tei ena nona vakasama na gone oqo e dua na sorenikau mena qai laki bula ena gauna mai muri.

YABAKI 8 KINA 12

Ena iveta ni bula oqo e sana rawa ni duri taudua toka na gone oqo ena bati ni lovo nira yavavala tiko na qase. E sa tukuni toka vua me raica tiko na ka e caka tiko. Vakamaca­lataki toka nai balebale ni veika e yaco tiko.

Eso na gauna e sana rawa toka ni talai na gone me vakaitavitaki koya ena so na ka lalai. “Tukai, cici e vale laki kauta mai na i sele!” se “solia toka mai vei au na drau ni niu kei na drau ni jaina”. Esa na bucina tiko e lomana na gone oqo na mamarau ni vakaitavi ena caka­caka oqo.

YABAKI 13 KINA 16

Ena veta ni bula oqo sa vakaitavi­taki o gone ena so na itavi e via bibi cake.

E sana rogo kina eso na vosa vaka­oqo, “Mataka qai lako laki ta buka mai kei na itutu.” Sa tekivu soli na veitavi eso ena kena vakarautaki na iyaya ni lovo.

Na vanua qo e vabibitaki kina na nona kila na gone na cava soti e ga­drevi me rawa kina e dua na lovo.

Ena gauna ni vakatubu lovo e sana sureti mai vakavoleka me rawa ni kila na kena tuvani na gacagaca ni lovo.

“E dau biu e ra na dalo lelevu qai biu e cake na dalo lalai”, oqo na vei­ka e sana tukuni tiko vua.

YABAKI 17 KINA 19

Oqo e dua na gauna bibi ni sa dau vakatarai na gone me cakava na veika kece, ia ena dau tiko wavoliti koya e dua na matua me vakadigovi koya tiko.

Ena vanua e sakasaka kina ena vakadodonutaki ka na vakamaca­lataki vua na ka dodonu me caka­va. Ena soli vakalevu vua na gone tagane na galala ena veta ni bula oqo.

E sana siqema rawa na gone ena gauna oqo na katakata ni lovo, na buka vinaka kei na veika me vakay­acora ke veisau na draki. “Na buka katakata sara na dilo mai na vau Tukai,” sana vakila sara tiko na gone na duidui ni kedrau katakata.

YABAKI 20 LAKO CAKE

Ena veta ni bula oqo e sara nuidei na matua ni sana rawa ni qarava ga vakataki koya na gone na itavi ni caka lovo.

Qai dau Vakarauwai sa tukuni toka vua mena caka lovo ena ma­taka ni Sigatabu ka sana cakacaka­taki koya sara kina o gone.

E sana solia vua e dua na yalo ni tagane ni sa nuitaki ena kena qaravi na lovo. E sana levu tikoga na nona caka lovo ka sana tekivu veituberi tale ga na tagane oqo vei ira na muri koya tiko mai.

Ena bula mai nakoro e vaka tu oqo na nona tuberi cake e dua na gone. Oqo e yaco ena itavi vaka na vavana, teitei, siwa, tali ibe, kei na vuqa tale.

NA VULI TARA

Era vakadinadinataka e levu na vakacicibisinisi, ni dua na gone iTaukei esa dede ena dua na itavi e sa qai matua ka maqosa ga mai.

Eso na gone iTaukei era sega ni kaukauwa sara ena veika vakaivola ia, nira sa toboka rawa na cakacaka ni dua na ka, e sega ni dua e vole­kati ira rawa.

NA CAVA E BIBI KINA NA TIKINA OQO?

Me vaka ni balavu na gauna e taura na mataqali veivakatavulici matua vaka oqo e rau sa mai veica­lati kei na vuravura ni totolo eda sa donuya tu nikua. Era sa sega nira donuya e levu na noda gone na veituberi vaka oqo.

E dua na vuna levu na kena yawa­ki mai na veikoro vakaviti, ka’ra sa sega ni va kila kina na veituberi koya e vakamatuataka na nodra vakanananu kei na yalodra.

E dodonu meda vakanananu vakatitobu na itubutubu sai koya meda vakabulabulataka ena nodra bula na gone na mataqali kabak­aba ni veiqaravi era tugana vei keda o ira na noda qase.

Na veika eda vulica mai kina e sa noda ikaukau voli tu ena vei­gauna kece. E matua kina na noda vakatulewa ka’da rawata kina na veika vinaka. Meda kua ni vaka­muria na kui ni wai vou eda sa donuya tu nikua. Meda lesuva na kena vakamatuataki vakavinaka na tamata.

Na veisusu vakaikabakaba vaka oqo e kauta mai na vosota vakad­ede, na qaseqase, na kila ka, na gumatua kei na liga kaukauwa. Na veika oqo eda gadreva saraga ena gauna bolebole eda sa donuya tu nikua.

ENA QAI TOMANI TALE ENA MACAWA KA TU MAI

-Ko Aisea Vakaceguvinaka Volavola e cavutu mai ena koro ko Sinuvaca, Koro, Lomaiviti. Esa yabaki 32.

-E dau vakasala vei ira na itabagone, ka rauta ni 49 na udolu na lewenivanua era dau vakamuria na nona porokar­amu ena monalivaliva (Facebook) ka vakatokai tiko Nai Takitaki Lailai.

-E rawata nona Bachelors Science Degree mai USP, ka rawata talega e dua na Certificate of Environmental Protection & Sustainability mai na Uni­versity of Negev, Israel.

-E dau sureti talega mai na vei ka­bani me laki vosa ena nodra vanua ni cakacaka.

-E teitei tiko mai Sinuvaca, ka sa vola rawa e 6 na nona ivola (e-books) na “Nai Takitaki Lailai”

-E vakaitikotiko mai Wailoaloa, Nadi ka vaka kina ena nona koro mai Sinu­vaca.

To read more, click on this link to access the full article and details: https://eedition.fijisun.com.fj/subscriptionplans

Story By: Aisea Volavola

Feedback: avolavola91@gmail.com