Siga Rarama: Na Bisinisi Vuaka nei Eseta

Ni’da dinata na noda itavi e na veika lalai, ena vakavotukanataki na veitatadra eso eda navunavu tiko kina.

Oqo na veika e vakaraitaka ko Eseta Mauvu na goneyalewa yabaki 45 ka cavutu mai Nasoki, Moala, Lau.

Ko Eseta e susuga tiko na vuaka volitaki e na nona itikotiko mai Delaikamaya, Makoi e Nasinu.

Na bisinisi susu vuaka oqo a tauyavu e na yabaki 2010, mai na nona tatadra ni via vakadadamuri ira na so era susuga tale tiko ga na vuaka ni valagi.

“Niu yadra mai e na mataka cake au sa masulaka tikoga vua na Kalou ni na vakavotukanataki na noqu tatadra me vaka ni qele au tiko kina e vanua ni benubenu ka na dredre na kena Samaki.”

Au sa qai mai tuvalaka ena dua na siga na sasaga oqo. Ni oti ga e vica na macawa e sa laki volia mai na ivovo ni kau mai Bailey Bridge me mai tara kina na bai ni vuaka.

Tekivu walega e na rua na luveni vuaka, oti e vica na vula e ra sa ma ni vakasucu ka 12 na luvena. Ia, nikua esa 41 taucoko na vuaka ni valagi e susuga tiko.

E kaya mai na 12 na luvena oya e ra sa qai susugi ka volitaki ka sa qai voli kina na buloko, yaya ni bai ni vuaka ka sa vakavuna me toso kina na bisinisi ni susu vuaka me yacova tiko mai nikua.

Toso vinaka na susu manumanu ka qai mai cegu vakalailai e na gauna ni COVID-19 me vaka ni sa dredre na kena laki kau mai na kedra kakana na vuaka. Ia, e na rua na yabaki sa oti e sa qai mai tomani tale tiko kina me yacova mai nikua.

“Sega ni vakayalolailaitaki au, ka toso vinaka tikoga na noqu tatadra kei na gagadre ka vaka kina na veika au sasagataka tiko me na vakavotukanataka na noqu tatadra.”

Gunu wai tiko na vuaka ni bera ni qai samaki na nodra vale.

E vakaraitaka ko Eseta ni dau dredre me raici ira na lewenivanua ka’ra tiko e taoni me ra vakayacora e so na bisinisi vakaoqo, ia sa sega ni rawa ni na vakalaivi se me lutuki sobu na gagadre me vaka ni sa saravi tiko kina na veika lelevu e sa rawati mai kina me vaka na bula ni vuvale, nodra susugi na gone kei na vuli ka vakakina na veiwekani.

E walu na eka na qele e lisitaka tiko ena nodratou tikotiko mai Makoi. E susu manumanu ka teitei tale tikoga kina, ka dua ga na eka e tara tiko kina na bai ni vuaka.

“Mai na vanua lailai ga oya ka benuci tu, laki samaki ka cakacakataki, nikua keitou sa raica sara tu kina e dua na levu ka e rawati mai kina mai na vanua lailai oya.”

Gauna oqo e sa bukete tale tiko e ono na tina ni vuaka ka’ra sa vakarau tale tiko me ra vakasucu ka sa tosoya cake tale tiko na iwiliwili ni vuaka.

E kaya ni marautaka vakalevu na cakacaka oqo baleta ni sarava tiko kina na nona veivakarautaki na Kalou ka vaka kina ni sa ivurevure sara tikoga ni hula kina nona matavuvale.

Vakaraitaka ni levu talega na veika yaga e vulica mai kina vakahihi na kena vakayagataki na gauna me vaka ni gauna oqo e sa dua na ka e vakaherai keda tiko sa ikoya na kena sega ni vakayagataki vinaka na gauna.

[gallery columns="2" size="full" ids="624684,624685"]

E kaya e na gauna a tauyavu kina a sega kina na wai ka dau vakayagataka ga na wai ni uca me ra gunu kina, qai kelia e dua na tohu wai me sava kina na ha ni vuaka. Ia, nikua e sa vakacegu me vaka ni sa yaco mai na paipo, hiogas kei na so tale ka oya gona na yaga ni vosota.

E dau vakayaloqaqataki ira voli na gone ka'ra dau laki cakacaka vua.

"Ke ma ni yaco dua na gauna me ra laki tao kina, dredre ga ni'ra sa kila tiko na susu manumanu ka rawa ni ra tauyavutaka talega na nodra me vaka oqo."

Levu na dredre e dau lako curuma ia sa taura tu ga na hula ni vosota kei na yalodina ka sa vakavinavinakataka tikoga na Kalou e na tatadra e sa mai yaco.

Mai na susu vuaka walega e ra vakayagataka talega na qele me ra tei kakana dina kina ka vaka kina na kakana draudrau eso.

E veivakasalataki ko Eseta vei ira e ra gadreva tu me ra susu manumanu oya ni sega soti ni cakacaka dredre, ka cakacaka rawarawa sara.

"Kevaka e sa tiko vei keda na kena yalo ka vaka kina na kena vakayagataki vinaka na gauna. E dua madaga na tiki ni qele e da cakacakataka e da na raica kina na kena vinaka e na vica na yahaki ni noda sasaga."

Vakatataro: salaseini.guniyaga@fijisun.com.fj